Cá chết hàng loạt sau mưa bão, nguyên nhân và cách phòng tránh

Mùa mưa bão luôn là nỗi ám ảnh lớn nhất của người nuôi trồng thủy sản. Sau mỗi cơn mưa lớn hoặc đợt bão lũ kéo dài, hiện tượng cá chết hàng loạt nổi trắng mặt ao, lồng bè lại tái diễn, gây thiệt hại kinh tế nặng nề, thậm chí trắng tay cho bà con.

Bài viết này phân tích nguyên nhân cá chết sau mưa bão, đồng thời cung cấp các biện pháp phòng tránh và xử lý ao nuôi toàn diện, giúp bà con chủ động bảo vệ đàn cá, vượt qua mùa bão an toàn.

Nguồn ảnh: Internet

I - 5 Nguyên Nhân Gốc Rễ Gây Cá Chết Hàng Loạt Sau Mưa Bão

Hiện tượng cá chết sau mưa không đơn thuần chỉ là do "nước dơ", mà là sự cộng hưởng của nhiều yếu tố môi trường bị biến động đột ngột. Dưới đây là 5 nguyên nhân chính:

1. Thiếu Hụt Oxy Hòa Tan Đột Ngột – Kẻ Thù Số Một

Đây là nguyên nhân cá chết hàng loạt sau mưa phổ biến và nguy hiểm nhất.

• Do Phân Tầng Nước: Nước mưa có tỷ trọng nhẹ hơn nước ao và nhiệt độ thấp hơn, tạo thành một lớp nước ngọt mát trên bề mặt, gây ra hiện tượng phân tầng nước. Lớp này ngăn cản quá trình hòa tan của Oxy từ không khí vào các tầng nước bên dưới.
• Do Giảm Hoạt Động Của Tảo: Mưa kéo dài, trời âm u làm giảm cường độ ánh sáng, khiến quá trình quang hợp của thực vật phù du (nguồn cung cấp Oxy chính vào ban ngày) bị đình trệ.
• Do Xáo Trộn Bùn Đáy: Mưa lớn kèm gió mạnh và nước chảy xiết làm xáo trộn các tầng nước, cuốn theo bùn đáy ao lên. Bùn đáy chứa nhiều chất hữu cơ, khi bị sục lên sẽ tiêu thụ một lượng lớn Oxy hòa tan trong nước để phân hủy, dẫn đến lượng DO giảm sâu, đặc biệt ở tầng đáy.
• Ngưỡng nguy hiểm: Hàm lượng DO dưới 3 mg/l có thể khiến cá bị stress, nổi đầu; dưới 1 mg/l cá có thể chết hàng loạt.

2. Sốc Môi Trường: Biến Đổi Đột Ngột pH và Nhiệt Độ

Sự thay đổi đột ngột các yếu tố hóa lý khiến cá không kịp thích nghi, dễ bị sốc và suy yếu hệ miễn dịch:

• Giảm pH: Nước mưa thường có tính axit nhẹ (pH thấp). Lượng nước mưa lớn đổ vào ao sẽ làm giảm độ pH đột ngột trong ao (đặc biệt là tầng mặt). Độ pH lý tưởng cho cá nước ngọt là 6.5 - 7.5. Khi pH giảm thấp, cá dễ bị sốc, hô hấp khó khăn và làm tăng độc tính của các khí độc.
• Sốc Nhiệt: Nhiệt độ nước mưa thấp hơn nhiệt độ ao nuôi. Sự thay đổi nhiệt độ đột ngột này khiến cá bị sốc nhiệt, giảm sức đề kháng, tạo điều kiện cho mầm bệnh tấn công.

3. Khí Độc Tích Tụ và Giải Phóng

Bùn đáy ao là nơi tích tụ các chất thải hữu cơ và khí độc H2S, NH3, NO2. Khi mưa lớn, bùn đáy bị xáo trộn hoặc phân hủy yếm khí gia tăng do thiếu Oxy, các khí độc này được giải phóng lên tầng nước phía trên, gây ngộ độc hệ hô hấp, làm cá chết nhanh chóng.

4. Bùng Phát Mầm Bệnh Cơ Hội

• Nguồn Bệnh Ngoại Lai: Nước mưa cuốn theo chất thải, mầm bệnh từ xung quanh bờ ao, khu vực lân cận vào trong ao.
• Sức Đề Kháng Yếu: Cá bị stress, sốc môi trường, thiếu Oxy sẽ bị suy giảm sức đề kháng nghiêm trọng. Lúc này, các mầm bệnh có sẵn trong ao hoặc mới xâm nhập (vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng) sẽ có cơ hội bùng phát, gây ra các bệnh như đốm đỏ, nấm thủy mi, bệnh gan tụy...

5. Mất An Toàn Ao Nuôi

Mưa bão lớn gây sạt lở bờ ao, vỡ cống, làm thất thoát cá nuôi ra bên ngoài, đồng thời cuốn theo đất đá, rác thải, làm tăng độ đục và ô nhiễm nguồn nước.

Nguồn ảnh: Internet

II. Giải Pháp Tối Ưu: Biện Pháp Phòng Tránh và Xử Lý Ao Cá Sau Mưa Bão

Để giảm thiểu thiệt hại, bà con cần thực hiện các biện pháp phòng tránh trước, trong và xử lý sau cơn mưa bão một cách kịp thời.

A. Biện Pháp Phòng Tránh Chủ Động (Trước Khi Mưa Bão)

Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đây là giai đoạn quan trọng nhất:

• Gia Cố Cơ Sở Hạ Tầng: Tu sửa bờ ao, đảm bảo bờ ao chắc chắn, cao hơn mực nước lũ để tránh tràn bờ, sạt lở. Kiểm tra hệ thống thoát/xả tràn đảm bảo cống thoát nước hoạt động trơn tru, có lưới chắn cẩn thận để tránh thất thoát cá.
• Quản Lý Chất Lượng Nước và Đáy Ao: xử lý bùn đáy trong ao: Loại bỏ bớt bùn đáy ao quá dày để giảm nguồn gốc sinh khí độc. Bà con nên sử dụng men vi sinh ECO BLUE để phân hủy bùn đáy, giảm mùi hôi, khí độc tích tụ nhiều trong ao nuôi của Mỹ Bình.
• Tăng Cường Sức Khỏe Cá: Bổ sung dinh dưỡng, tăng cường sử dụng AQUA VITAL (liều lượng 5 - 10g/ thức ăn) để bổ sung khoáng chất, vitamin, và chất điện giải trước khi mưa bão để tăng sức đề kháng và khả năng chịu sốc cho cá.

B. Biện Pháp Ứng Phó Khẩn Cấp (Trong Cơn Mưa Bão)

• Ngừng hoặc giảm Cho Ăn: Ngừng hoặc giảm 50 - 70% lượng thức ăn để tránh thức ăn thừa lắng xuống đáy, làm tăng ô nhiễm và tiêu thụ Oxy.
• Tăng Cường Oxy: Bật toàn bộ hệ thống sục khí, quạt nước, máy tạo sóng liên tục. Mục đích là để cung cấp Oxy và đảo trộn tầng nước, phá vỡ hiện tượng phân tầng.

C. Biện Pháp Khắc Phục và Phục Hồi (Sau Khi Mưa Tạnh)

• Xả Bớt Nước Tầng Mặt: Nhanh chóng xả bớt lượng nước tầng mặt (khoảng 20 - 30%) đã bị nhiễm axit và có độ pH thấp do nước mưa. Nếu có nguồn nước sạch, cấp thêm nước mới vào ao một cách từ từ để ổn định môi trường.
• Cung Cấp Oxy Liên Tục: Tiếp tục vận hành máy sục khí, quạt nước 24/24 trong 2 - 3 ngày đầu sau mưa để đảm bảo Oxy và đảo nước.
• Sau khi mưa tạnh, hòa tan VIMIX 90 với liều lượng 5kg/5.000 m³ nước và tạt đều khắp mặt ao để bổ sung khoáng và ổn định hệ đệm trong nước.
• Sử dụng các chế phẩm sinh học ECO BLUE để phân hủy chất hữu cơ, khử khí độc và làm sạch đáy ao. Liều lượng sử dụng 1kg/10.000 m3 nước ao.
• Tăng cường sức đề kháng và phòng bệnh: Tăng cường sử dụng AQUA VITAL (liều lượng 5 - 10g/kg thức ăn) để bổ sung khoáng chất, vitamin, và chất điện giải trước khi mưa bão để tăng sức đề kháng và khả năng chịu sốc cho cá.
• Quản Lý Cá Bệnh/Cá Chết: nhanh chóng vớt toàn bộ cá chết và chôn lấp đúng quy định để tránh lây lan mầm bệnh và ô nhiễm nguồn nước. Quan sát chặt chẽ hoạt động, màu sắc, tình trạng bơi lội của cá để phát hiện sớm các dấu hiệu bệnh lý và xử lý kịp thời.

Cá chết hàng loạt sau mưa bão là một vấn đề phức tạp, là hệ quả của nhiều yếu tố môi trường biến đổi đồng thời, trong đó thiếu Oxy hòa tan đóng vai trò chủ chốt.
Thành công trong mùa mưa bão đến từ sự chuẩn bị kỹ lưỡng và hành động kịp thời. Người nuôi cá cần áp dụng linh hoạt các biện pháp phòng tránh và xử lý toàn diện theo hướng dẫn trên, đặc biệt chú trọng khâu quản lý chất lượng nước (Oxy, pH) và tăng cường sức đề kháng cho cá. Mọi thông tin chi tiết mời quý bà con liên hệ đến hotline Mỹ Bình 0911.38.35.33 hoặc 0983.17.33.22 để được tư vấn, Mỹ Bình rất hân hạnh được phục vụ quý khách.