Thảo dược và tính kháng khuẩn đối với vi khuẩn gây bệnh trên tôm nuôi
Nghề nuôi tôm hiện nay đang được đầu tư và định hướng phát triển mang tính bền vững, thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, việc thâm canh hóa nâng cao năng suất kết hợp với điều kiện biến đổi khí hậu tại vùng nuôi đã làm gia tăng tình hình dịch bệnh ở hầu hết các mô hình nuôi tôm thương phẩm. Đặt biệt là một số bệnh gây thiệt hại kinh tế lớn như bệnh hoại tử gan tụy cấp và bệnh phân trắng.
Bệnh hoại tử gan tụy cấp tính (AHPND) là bệnh do vi khuẩn V. parahaemolyticus gây ra. AHPND được xác định có khả năng gây chết tôm lên đến 100% trong 20 - 30 ngày sau khi thả giống. Tôm mắc bệnh có dấu hiệu lờ đờ, bỏ ăn, gan tụy teo, dai và có màu sắc nhợt nhạt, ruột rỗng hoặc đứt đoạn. Ngoài ra, kèm theo đó là những dấu hiệu khác như mềm vỏ, sẫm màu và có đốm trên vỏ đầu ngực, phân tích mô học thì cho thấy bệnh ảnh hưởng chủ yếu ở gan tụy của tôm (Lightner et al., 2013).
Bệnh phát sáng do V. harveyi gây ra: bệnh thường gặp ở các ao nuôi có độ mặn cao (> 15%), vi khuẩn này phát triển mạnh khi nhiệt độ nước tăng, hàm lượng chất hữu cơ cao, hàm lượng oxy hòa tan thấp. Các vi khuẩn này tiết ra enzyme Luciferase theo cơ chế phát quang gây ra sự phát sáng ở tôm. Năm 1990, Lavilla-Pitogo et al. đã mô tả các dấu hiệu bên ngoài của tôm nhiễm V. harveyi như: bề mặt cơ thể sẫm màu hoặc đỏ, vỏ giòn, có đốm nâu hoặc đen trên vỏ, mang màu hồng hoặc nâu, đục cơ, ruột rỗng. Ngoài ra, ấu trùng nhiễm bệnh còn có dấu hiệu bơi lờ đờ, giảm ăn và chậm phát triển, mô gan tụy bị thoái hóa dẫn đến hoại tử và tăng tỷ lệ tử vong (Robertson et al., 1998). Các chủng V. harveyi có độc lực cao gây ra các đợt dịch bệnh cấp tính với tỷ lệ tử vong từ 50 đến 100%.
Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu đã xác định hiệu quả của việc sử dụng chiết xuất thảo dược giúp tôm, cá tăng trưởng tốt, tăng cường hệ miễn dịch và ức chế vi khuẩn gây bệnh. Nhiều loại thảo dược đã được xác định có hoạt tính sinh học cao cũng như có khả năng kháng khuẩn, kháng virus, kháng nấm, ký sinh trùng, kích thích tăng trưởng, kích thích tuyến sinh dục thành thục, chống stress, tăng cường miễn dịch.
Bên cạnh đó, thảo dược với nhiều ưu điểm như rẻ, dễ chuẩn bị, hiệu quả phòng bệnh cao do dễ hấp thu, ít tác dụng phụ trong quá trình điều trị bệnh và không ảnh hưởng đến môi trường cũng như không nguy hiểm đến đối tượng nuôi.
Ở Việt Nam, tác dụng diệt khuẩn của cao chiết lá sim và hạt sim (Rhdomyrtus tomentosa) đã được xác định đối với vi khuẩn gây bệnh hoại tử gan tụy cấp tính với kết quả đường kính vòng vô khuẩn đạt được là 17,67 mm đối với chủng V. parahaemolyticus KC13.14.2, 18 mm với chủng V. parahaemolyticus KC12.02.0 và 19,3 mm với chủng Vibrio sp. KC13.17.5.
Quả sim. ( Ảnh sưu tầm)
Cao chiết methanol cây cỏ mực cũng được thử nghiệm khảo sát hoạt tính kháng khuẩn với 12 chủng vi khuẩn Vibrio spp. được phân lập từ 30 mẫu ruột tôm sú, thu từ sáu ao nuôi khác nhau. Thí nghiệm khảo sát hoạt tính kháng khuẩn của cao chiết cỏ mực được thực hiện ở các nồng độ 8, 16, 32, 64 và 128 µg/mL. Hiệu quả kháng khuẩn ghi nhận ở 10/12 chủng vi khuẩn phân lập, trong đó nồng độ 8 µg/mL cho đường kính vòng kháng khuẩn đạt 30,3 mm đối với chủng G5, chủng được xác định có tỉ lệ tương đồng 99% với V. parahaemolyticus (Đái Thị Xuân Trang và ctv., 2015).
Khảo sát để chọn ra loại thảo dược thích hợp kháng lại Vibrio
Nghiên cứu của Hồng Mộng Huyền và Võ Tấn Huy được tiến hành nhằm khảo sát hoạt tính kháng khuẩn của 7 loại thảo dược (thầu dầu, lưỡi rắn, mật gấu, chùm ngây, lược vàng, ô rô và sài đất) đối với vi khuẩn V. harveyi và V. parahaemolyticus gây bệnh trên tôm nuôi. Nghiên cứu được thực hiện trên bảy loại thảo dược ở các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long.
Quy trình chiết xuất thảo dược như sau: Cây thảo dược được rửa sạch, sấy khô ở 600C và nghiền thành bột. Bột thảo dược ngâm với methanol có tỉ lệ 1:10 trong 3 ngày. Sau đó dịch chiết được lọc qua giấy lọc Whatman No. 1 và cô quay chân không ở 480C để loại bỏ dung môi.
Kết quả ghi nhận: Bảy loại cao chiết có hoạt tính kháng khuẩn khác nhau, trong đó cao chiết thầu dầu cho hiệu quả cao nhất với đường kính vòng vô khuẩn 17 - 18 mm, kế đến là cao chiết mật gấu, ô rô và sài đất với đường kính vòng vô khuẩn ở mức trung bình từ 10 - 11 mm. Ngược lại, đường kính vòng vô khuẩn thấp nhất trên cả hai chủng vi khuẩn thu được từ dịch chiết cây lưỡi rắn và lược vàng với vòng kháng khuẩn tương ứng là 7 mm và 8 mm; Kết quả cũng được xác định hiệu quả ở cao chiết thầu dầu đối với V. harveyi, V. parahaemolyticus, tương ứng với giá trị MIC ( Nồng độ ức chế tối thiểu )và MBC (Nồng độ diệt khuẩn tối thiểu) là 1,25 mg/ml và 2,5 mg/ml; 2,5 mg/ml và 5,0 mg/ml.
Từ kết quả nghiên cứu cho thấy chất chiết THẦU DẦU có hoạt tính kháng khuẩn cao nhất trong bảy loại chất chiết thảo dược được khảo sát. Khả năng kháng khuẩn của chất chiết thầu dầu đối với vi khuẩn V. harveyi cao hơn so với V. parahaemolitycus. Do đó, thông qua các kết quả đạt được, cao chiết thầu dầu có thể sử dụng như một chất có khả năng diệt khuẩn và có tiềm năng là nguồn thực phẩm giúp tôm nuôi tăng cường khả năng kháng vi khuẩn V. harveyi gây bệnh phát sáng và V. parahaemolitycus gây bệnh hoại tử gan tụy cấp tính.
Các loại thảo dược (Ảnh sưu tầm).
Thảo dược là một chế phẩm tự nhiên chúng có thể thay thế hoàn toàn các loại kháng sinh giúp phòng, trị bệnh trong nuôi trồng thủy sản. Sử dụng thảo dược cũng được đánh giá là tốn ít chi phí hơn trong quá trình điều trị và không gây độc. Đây là một hướng đi bền vững giúp bà con tạo ra nguồn thực phẩm sạch và an toàn.
Qua quá trình nghiên cứu và thực nghiệm công ty TNHH TM XNK MỸ BÌNH đã cho ra đời sản phẩm thảo dược bổ gan HERBANOL với công dụng bổ gan, giải độc phòng các bệnh về gan, đặc biệt đào thải kháng sinh tồn lưu rất nhanh. Mọi thông tin chi tiết về sản phẩm quý bà con có thể liên hệ số điện thoại 0911 383 533 gặp nhân viên kỹ thuật để được tư vấn tận tình.
Sản phẩm thảo dược bổ gan HERBANOL
Nguồn bài viết: Theo nghiên cứu của Hồng Mộng Huyền và cộng sự 2018 . Đăng trên Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ Tập 54, Số chuyên đề: Thủy sản (2018) (2): 143-150